Türk çocuk oyunları

[BuBu]

Oyun Adları

Aşık Oyunu: Türkiye’de Aşık, Azerbaycan’da Aşığ, Kazakistan’da Asık, Kırgızistan’da Aşık, Çükö, Özbekistan’da Aşık, Türkmenistan’da Aşık.
Koyun, keçi, oğlak ve küçük danaların ayaklarından çıkan aşıklar,çocuklar için birer oyun aracıdır. Aşıklar genelde boya ile boyanır,sağa ların belleri bakır telle sarılır ve ortaları delinerek ağır olması için kurşun akıtılır. “Sağa” tabir edilen ağır ve büyük aşıklar oyuncunun elindeki seçilmiş aşıktır, her oyuncunun bir sağa’sı vardır.

Sokakta veya evlerin damlarında oynanan, aşuk oyunlarını sadece erkek çocuklar oynar. Aşukların yüzleri çig, şeg, tög, mire, alçı gibi isimler alırlar. Bir daire içerisine dizilen aşıklar bir kaç metre uzaktan sağalarla atılarak daireden dışarıya çıkarılmaya çalışılır, bu oyuna “çızı oyunu” denir. Çizgi dışına çıkarılan her aşuk, çıkaran oyuncuya ait olur. Aşuk çıkaramayan oyuncu, oyunu rakibine bırakır, böylece aşukların tamamı daire dışına çıkıncaya kadar oyun devam eder:

Aşukları biten çocuğa “Uduzdu” denir. Bu oyundan başka “Mire” diye tabir edilen birbaşka oyun şeklinde ise ortaya oynayan oyuncu sayısı kadar aşuk dizilir. Dizilen bu aşuk kümesine bir kaç metreden sağa denilen aşukla şeğleme yapılır. Aşuk “mire” gelirse kümenin olduğu yerden bunu vurmak için diğer oyuncular sağalarını atarlar,vuran çocuk diğerlerden birer aşuk alır mire gelen sağa vurulamazsa sahibi diğer oyunculardan birer aşuk alır. Şeglenen aşuk mire gelmezse diğer oyuncularda küme etrafında aşuklarını şeglerler sonra bir çocuk tarafından aşık kümesine sağa İle atış yapılır küme dağılırsa sağanın yüzlerine uyan aşuklar, oluşuncaya kadar vurulur. Sonra tekrar küme kurulur kazanan oyuncu arkadaşlarından birer aşuk alır oyun böyle devam eder.

Tutmalı Çelik: Türkiye’de Tutmalı Çelik, Kırgızistan’da Çikit, Al, KKTC’de Çıkkıldak, Marra, Kızberiş, Terletiş, Türkmenistan’da Toyak.

Atçılık Oyunu: Türkiye’de Atçılık Oyunu, KKTC’de Atcıg, Özbekistan’da At at.
Çocuklar ikişer ikişer kümelere ayrılır. Yaklaşık iki metre uzunluğunda küme sayısı kadar ip alınır. Her çift arka arkaya durur. Öndeki çocuk at arkadaki sürücüdür. İp öndeki çocuğun ensesinden önüne doğru uzatılıp,koltuk altlarından geçirilir. Arkaya doğru uzatılır ve iki ucu birleştirilerek gem gibi takılır. Arkadaki çocuk sürücü olarak atın geminden tutar ve koşmaya başlarlar. Sürücü gemi sağa çektiğinde at sağa sola çektiğinde sola döner. At gibi kişner.
Birdirbir Oyunu: Türkiye’de Birdirbir, Azerbaycan’da Hostana, Eşşek beli, KKTC’de Birdirbir.

Çatal matal kaç çatal : Türkiye’de Çatal matal kaç çatal, Duvar Zıkkası, Uzun eşek, Kırgızistan’da Eşek sekirmey, Türkmenistan’da Eşek eşek.
Üzerinden atlanacak gözleri kapalı kişinin, tek ya da çatal biçiminde kaldırılmış parmakların kaç olduğunu bilmesi temeline dayanan bir tür birdirbir oyunu.

İp Atlama: Türkiye’de İp atlama, Kırgızistan’da Sekurgaç, Özbekistan’da Arkan Oyunu.

Sekmen : Türkiye’de Sekmen, Sekleme, KKTC’de Bir ayag.

Çizgi Oyunu: Türkiye’de Çizgi, Çiziktaş.

Bop: Türkiye’de Bop, Bız Bum, KKTC’de Sayı Oyunu.

Rüzgar Kar yağmur: Türkiye’de Kar yağmur, Rüzgar Boynuzlar Havaya, Kazakistan’da Uştu uştu.

Kalabalık bir grup halinde oynanır.Bir şaşırtmaca oyunudur. Dışarıda oynanır. Oyuncuların içinden bir lider seçilir. Oyuncular düz bir çizgi oluşturacak şekilde yan yana dizilirler, lider de onların karşısına geçer. Oyuncuların amacı liderin söylediklerini şaşırmadan yerine getirmektir; “rüzgâr” dediğinde oyuncular ellerini çırpar, yağmur dediğinde ellerini göğüslerine vurur, kar dediğinde ise ellerini dizlerine vururlar. İlk önce yavaş başlayan oyun giderek hızlanır ve zorlaşır. Yanlış hareketi yapan ve duraksayan oyuncular yanar ve oyundan çıkar. Sona kalan oyuncu yani kazanan lider olur ve oyun yeniden başlar.

Sessiz Telefon: Türkiye’de Sessiz Telefon, Kazakistan’da Sımsız Telefon, Kırgızistan’da Buzulgan Telefon.

Kim Vurdu: Türkiye’de Kim Vurdu, Azerbaycan’da Kim vurdu, Kazakistan’da Kim urdu, KKTC’de Kim vurdu, Özbekistan’da Kim urdu, Türkmenistan’da Kim urdu.
Altı – yedi kişi ile oynanır. Oyun için önceden plan yapılır. Oyunu bilen iki kişi seçilir. Oyunu bilenlerle bilmeyenler ikişerli iki grup olur. Diğer iki kişi ayakta bekler. Gruplar yere yatırılıp üzerleri çarşafla örtülür. Oyunu bilip yere yatırılanlara sopa ya da süpürge verilir. Ayaktakilerde de sopa vardır. Oyun başlatılır ve oyunu bilmeyene grup arkadaşlarınca sopa vurulur. Sopa yiyene ayaktakilerden kimin vurduğu sorulur. Ayaktakiler sopayı vurmadıklarından oyun bir süre devam ettirilir.

Körebe: Türkiye’de Körebe, Vırrık, Ebe Ebelebel, Körlebbek, Kırgızistan’da Kim zkenin tap, Köz tanmay, KKTC’de Körebe, Türkmenistan’da Göz dangdı, Kazakistan’da Sokurteke.

Kulak kopartmaca: Türkiye’de Kulak kopartmaca, Kırgızistan’da Kulakka Çapmay.

Sandıkbaşı: Türkiye’de Sandıkbaşı, Kırgızistan’da Şıngır mıngır toz.

Çiğdem Pilavı: Türkiye’de Çiğdem Pilavı, Hatapıya, Özbekistan’da Bayçiçek.
omaç ile karın doyar, katkısız süt ve yoğurt yiyerek elma elma yanaklarımız olurdu.

Sabah erken saatlerde kafadar arkadaş gruplarıyla anlaşılarak köyün uzak mekanlarındaki taşlık bozkırlara çiğdem kazmak için yola çıkılırdı.Çiğdem kazma gezileri sabahtan ikindiye kadar sürer, köye dönüldüğünde toplanan çiğdemler ikindi üzeri bir iğde çalısına dizilerek arkasında kalabalık çocuk gruplarıyla birlikte ev ev gezdirilmeye başlanırdı. Her eve gelindiğinde kapının önünde tüm çocuklar koro halinde ve yüksek seslerle pilav için yağ ve bulgur talebinde bulunurlar;

"Çiğdem çiğdem çeçecik,
Ebem olur köçecik,
Çiğdem geldi yapıya,
Yağ gönderin kapıya,
Yağ olmazsa bal olsun,
Oğlan uşağı olsun,
Kız çatlasın ölsün,
Oğlan uşağı yanınıza yoldaş olsun."
Ev sahibi duymazlıktan gelirse, bu sefer yine grup hep bir ağızdan;
"Dam başında boyunduruk
Dura dura yorulduk,
Verirseniz gideriz,
Vermezseniz dururuk" diyerek istenen alınmış olur.

Yağmur Gelini: Türkiye’de Yağmur Gelini, Gode-gode, Bodi-bostan, Yağmurcuk, Kepçe Gelin, Özbekistan’da Sushatun.
Türkiye’de Yağmur Gelini Oyununda evler, bir çocuğa beyaz bir elbise giydirilerek, çocuk yeşil yapraklarla süslenerek, sopanın ucuna bezler bağlanarak ya da sopanın ucuna kukla yapılarak gezilir. Evlerin önünde de şu tekerlemeler söylenir: